Giáo án địa lí 10 cánh diều Bài 2. Sử dụng bản đồ

Bài 2. SỬ DỤNG BẢN ĐỒ

(Số tiết: tiết)

1.1. Kiến thức

- Phân biệt được một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lý trên bản đồ. Cụ thể phương pháp: kí hiệu, kí hiệu đường chuyển động, chấm điểm, bản đồ – biểu đồ, khoanh vùng.

- Xác định các lĩnh vực vận dụng các phương pháp này phổ biến và nhận biết các phương pháp thể hiện đối tượng địa lí trên các bản đồ bất kì.

- Có thể sử dụng bản đồ trong học tập môn Địa lí và trong thực tiễn đời sống.

- Xác định và sử dụng được một số ứng dụng của GPS và bản đồ số (Google map) trong đời sống.

1.2. Về năng lực:

a. Năng lực chung:

* Tự học tự chủ:

- Chủ động thực hiện nhiệm vụ học tập được giao.

- Đánh giá và điều chỉnh được kế hoạch học tập: hình thành cách học riêng của ban thân: tìm kiếm, lựa chọn nguồn tài liệu phù hợp.

- Ghi chép thông tin bằng các hình thức phù hợp, thuận lợi cho việc ghi nhớ, sử dụng, bổ sung khi cần thiết.

* Giao tiếp hợp tác:

- Biết sử dụng ngôn ngữ kết hợp với các loại phương tiện phi ngôn ngữ đa dạng để trình bày thông tin, ý tưởng và để thảo luận, lập luận, đánh giá các vấn đề.

- Biết chủ động trong giao tiếp, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.

- Sử dụng CNTT và truyền thông: Có thể sử dụng các phương tiện công nghệ để hỗ trợ tìm kiếm thông tin liên quan đến nội dung bài học.

b. Năng lực địa lí

* Nhận thức khoa học địa lí:

- Thực hành, đọc được bản đồ thông qua ký hiệu. Đọc được các kí hiệu chú giải trên các bản đồ phổ thông như bản đồ hành chính, bản đồ địa hình, google map.

* Tìm hiểu địa lí

- Quan tâm đến bản đồ và sử dụng bản đồ hiệu quả.

- Nghiên cứu, thấy được sự cần thiết của GPS và bản đồ số trong học tập và đời sống.

* Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:

- Đọc được các bản đồ, Atlat trong học tập.

- Sử dụng các tính nảng của GPS và bản đồ số trong đời sống 1 cách hiệu qủa. lành mạnh.

1.2. Về phẩm chất

- Chăm chi: tích cực tìm thông tin và hứng thú với việc học, nghiên cứu các bản đồ phổ thông thường gặp.

- Trách nhiệm: hoàn thành nhiệm vụ học tập bản thân được phân công khi làm việc nhóm, làm bài tập vận dụng.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

2.1. Thiết bị dạy học

- Giáo án, 1 số bản đồ, tranh ảnh minh họa cho các phương pháp biểu hiện đối tượng trên ban đồ.

- Phiếu học tập.

2.2. Học liệu

- Bút màu.

- Giấy note

- Điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính có kết nối internet, định vị GPS.

III. PHƯƠNG PHÁP/KỸ THUẬT DẠY HỌC

- Phương pháp vấn đáp/đàm thoại.

- Phương pháp tranh luận, phản biện (ủng hộ/phản đối).

- Phương pháp nêu vấn đề.

- Phương pháp thảo luận.

- Kỹ thuật mảnh ghép.

- Kỹ thuật khăn trải bàn.

- Kỹ thuật XYZ.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU (TINH HUỐNG XUẤT PHÁT) - 7 PHÚT

a. Mục tiêu:

- Tạo hứng khởi cho học sinh, phát triển nâng lực tư duy, giao tiếp, thống kê và khả năng liên kết kiến thức của học sinh.

- Kiêm tra kiến thức nền tảng về bài học của học sinh, tạo tình huống vào bài.

b. Nội dung:

Học sinh tham gia trò chơi ghi nhớ kí hiệu.

c. Sản phẩm:

Câu trả lời của học sinh trên giấy note.

d. Tổ chức thực hiện

- Chuyển giao nhiệm vụ: GV trình chiếu cho học sinh xem trang 3 của Atlat Địa lí Việt Nam. Yêu cầu học sinh nghiên cứu, ghi nhớ. Sau 3 phút, GV tắt hình ảnh, học sinh vẽ nhanh các kí hiệu theo câu hỏi đưa ra vào giấy note, hết các câu hỏi HS
chuyển giấy note cho bạn bên cạnh. GV mở lại hình ảnh để HS đối chiếu, chấm điểm chéo.

- Thực hiện nhiệm vụ: Thực hiện nhiệm vụ được chuyển giao. Hệ thống câu hỏi:

+ Để thể hiện khoáng sản là than, người ta dùng kí hiệu nào?

+ Để thể hiện khoáng sản là khí đốt người ta dùng kí hiệu nào?

+ Để thể hiện cây ăn qủa, người ta dùng kí hiệu nào?

+ Trên bản đồ kim loại VÀNG được kí hiệu như thế nào?

+ Biên giới quốc gia trên bản đồ được thể hiện ra sao?

+ Kí hiệu của nhà máy nhiệt điện trên bản đồ là gì?

+ Làm sao biết được một trung tâm công nghiệp có ngành sản xuất ô tô và ngành điện tử?

+ Trên bản đồ các cửa khẩu quốc tế được kí hiệu bằng hình ảnh như thế nào?

+ Khu vực có nhiều rừng được kí hiệu ra sao?

- Báo cáo, thảo luận: HS chuyển phiếu tra lời, GV trình chiếu hình ảnh, HS chấm điêm chéo cho bạn.

- Kết luận: GV tông kết, ghi điểm cho các học sinh có điểm cao và dẫn dắt vào bài.

(Trước khi vào bài. GV có thể hỏi lại câu hỏi đã được đưa ra ở phần vận dụng của tiết trước để học sinh tra lời, tính điểm khuyến khích tinh thần tự học cho học sinh).

HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (30 PHÚT)

Hoạt động 2.1: Tìm hiểu một số phương pháp biểu hiện các đối tượng
địa lý trên bản đồ (15 phút)

a. Mục tiêu

- Phân biệt được một số phương pháp biêu hiện các đối tượng địa lý trên ban đồ: kí hiệu, kí hiệu đường chuyên động, chấm điểm, bản đồ - biêu đồ. khoanh vùng.

b. Nội dung

- Học sinh hoạt động theo nhóm, dựa vào nội dung SGK và các hình 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 thảo luận hoàn thành phiếu học tập.

- Hoạt động nhóm/lớp.

c. Sản phẩm

Phiếu học tập hoàn thiện

Phần in nghiêng là nội dung HS cần hoàn thiện trong PHT.

d. Tổ chức thực hiện

- Chuyên giao nhiệm vụ: HS thành lập nhóm 5-6 thành viên. GV phát PHT, các nhóm thảo luận hoàn thành nội dung phiếu học tập.

- Thực hiện nhiệm vụ: Các nhóm hoàn thành PHT trong thời gian 10 phút.

- Báo cáo, thão luận: Hết thời gian, GV cung cấp thông tin phản hồi, các nhóm chuyên PHT để kiêm tra chéo kết qủa làm việc.

+ GV đặt các câu hỏi dựa vào nội dung khung của phiếu học tập, chỉ định các thành viên trong mỗi nhóm trả lời xoay vòng cho đến hết nội dung kiến thức.

+ Câu hỏi gợi ý:

1. Phương pháp kí hiệu thể hiện các đối tượng như thế nào?

2. Hình 2.2 thể hiện điều gì?

3. Cho biết hướng chảy của các dòng biển nóng ở Bắc Đại Tây Dương?

4. Khu vực nào của Châu Phi có dân cư tập trung đông đúc?

5. Dựa vào hình 2.5, cho biết kiểu rừng chủ yếu ờ nước ta là rừng gì?

+ Mỗi câu trả lời đúng của 1 thành viên thì nhóm sẽ được 1 điểm cộng.

+ Tổng điểm PHT và trả lời câu hỏi sẽ là điểm chung cho cả nhóm.

- Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đánh giá quá trình làm việc của học sinh.

Hoạt động 2.2: Hướng dẫn sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống
(7 phút)

a. Mục tiêu

Biết cách sử dụng các bản đồ trọng học tập Địa lí và 1 số bản đồ thông dụng, cần thiết trong đời sống.

b. Nội dung

- Dựa vào mục 2 trang 8 SGK, học sinh xác định các bước cần thiết khi sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống.

- HS trả lời các câu hỏi liên quan của GV.

c. Sản phẩm

- Các bước sử dụng bản đồ bao gồm:

+ Bước 1: Lựa chọn nội dung bản đồ.

+ Bước 2: Đọc chú giải, tỉ lệ bản đồ và xác định phương hướng trên bản đồ.

+ Bước 3: Đọc nội dung bản đồ.

- Trong đời sống, với sự phát triển của các thiết bị điện tư thông minh có trang bị bản đồ số, hệ thống định vị toàn cầu GPS giúp cho việc sử dụng bản đồ thuận tiện hơn rất nhiều.

- Dự kiến câu trả lời của các câu hỏi:

• Để biết được nước ta có các loại khoáng sản gì thì em cần tìm loại hàn đồ nào? è Sử dụng bản đồ ĐỊA CHẤT VÀ KHOÁNG SẢN.

• Có thế ước tính khoảng cách của 2 địa điểm trên bản đồ ngoài thực tế hay không, vì sao?

è ƯỚC TÍNH ĐƯỢC VÌ BẢN ĐÓ LUÔN CÓ TỈ LỆ SO VỚI THỰC TẾ. Ví dụ: với bản đồ có tỉ lệ 1:6.000.000 thì lên trên bản đồ sẽ tương ứng với 60km ngoài thực tế.

• Cây công nghiệp của nước ta được trồng chủ yếu ở khu vực nào? è Dựa vào bản đồ NÔNG NGHIỆP CHUNG hoặc hán đồ CÂY CÔNG NGHIỆP, ta thấy Tây Nguyên và Đông Nam Bộ là 2 vùng có mật độ trồng cây công nghiệp cao nhất nước ta.

d. Tổ chức thực hiện

- Chuyên giao nhiệm vụ: GV yêu cầu HS đọc mục 2 SGK để xác định các bước cần thiết khi sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống. Sau khi xác định, HS trả lời nhanh 1 số câu hỏi của GV.

- Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ.

+ Câu hỏi:

• Để biết được nước ta có các các loại khoáng sản gì thì em cần tìm loại bản đồ nào?

• Có thê ước tính khoáng cách của 2 địa điểm trên bản đồ ngoài thực tế hay không, vì sao?

• Cây công nghiệp của nước ta được trồng chu yếu ỏ khu vực nào?

- Báo cáo, thảo luận: GV gọi ngẫu nhiên hoặc cho HS xung phong trả lời các câu hỏi.

- Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đánh giá và tổng hợp kiến thức.

Hoạt động 2.3: Tìm hiểu về một so ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đòi sống (10 phút)

a. Mục tiêu

Biết và có thề sử dụng các ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống.

b. Nội dung

Trả lời câu hỏi:

- GPS và bản đồ số là gì?

- Xác định các lĩnh vực đang ứng dụng các tính năng của GPS và bản đồ số.

- Thực hành tìm vị trí của 1 đối tượng bằng bản đồ số.

c. Sản phẩm

- HS biết được các thông tin về GPS, về bản đồ số, các nguyên lí hoạt động và khả năng ứng dụng của 2 phương tiện này.

- Định vị, xác định vị trí, tìm đường đi, tìm vật đã mất bằng bản đồ số và GPS.

- Nội dung kiến thức:

d. Tổ chức thực hiện

- Chuyển giao nhiệm vụ: GV đặt câu hỏi, giảng giải và hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi thế nào là GPS và bản đồ số là gì?

+ GV yêu cầu HS thực hành xác định vị trí, tìm đường đi. HS có thể sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng để xác định đường đi theo yêu cầu. Ví dụ: Ba Mẹ cần chở em đi khám sức khỏe tổng quát ở bệnh viện Chợ Rẫy nhưng lại không biết rõ về đường đi đến bệnh viện, nhất là khi vào địa phận thành phố Hồ Chí Minh, em hãy giúp Ba Mẹ xác định cách đi nhanh và tiện nhất từ nhà em đến bệnh viện này. (Đối với HS trong thành phố thì sử dụng chức năng định vị của điện thoại thông minh để tìm vị trí của đối tượng hoặc tìm đường để cả gia đinh đến 1 khu du lịch vào cuối tuần).

- Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ, thực hành tùy vào ứng dụng trên điện thoại, máy tính bang của cá nhân hoặc nhóm bạn.

- Báo cáo, thảo luận: GV chỉ định 2 HS báo cáo kết qủa thực hành để đối chiếu.

- Kết luận, nhận định: GV tổng hợp, chốt kiến thức ghi bài.

HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP (3 PHÚT)

a. Mục tiêu

- Củng cố kiến thức bài học

- Phát triên năng lực tư duy sáng tạo

b. Nội dung

Thực hiện nhiệm vụ 3 trang 10 SGK.

c. Sản phẩm

Bài làm cùa học sinh.

d. Tổ chức thực hiện:

- Chuyển giao nhiệm vụ: GV giao nhiệm vụ, cá nhân học sinh thực hiện.

- Thực hiện nhiệm vụ: HS kẻ nhanh bảng nội dung vào vở và hoàn thành yêu cầu.

- Báo cáo, thảo luận: GV gọi 2 học sinh trả lời, đối chiếu kết qủa.

- Kết luận, nhận dịnh: GV đánh giá kết qủa, tuyên dương các HS làm việc tích cực.

HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG (3 PHÚT)

a. Mục tiêu

Vận dụng kiến thức đã học

b. Nội dung: HS thực hiện nhiệm vụ 4 trang 10 SGK.

c. Sản phẩm: Kết qủa thực hành của học sinh.

d. Tổ chức thực hiện:

- Chuyển giao nhiệm vụ: Sử dụng máy tính xách tay, điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng có định vị GPS để tìm đường đi, khỏang cách và thời gian di chuyển từ nhà đến trường và so sánh với thực tế, rút ra nhận xét.

- Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ theo yêu cầu.

- Báo cáo, thảo luận: HS xung phong trình bày nội dung thực hiện của cá nhân.

- Kết luận, nhận định: GV đánh giá, tổng kết hoạt động.

Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://diali.dvtuan.com/